Już za kilka dni będziemy obchodzić Niedzielę Palmową. Święto to upamiętnia triumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy, kiedy to według ewangelicznego przekazu podczas tłumnego, radosnego powitania ludzie powiewali trzymanymi w rękach zielonymi gałązkami palmowymi. Na pamiątkę tego wydarzenia w Niedzielę Palmową urządzane są bardzo uroczyste procesje wokół kościołów. W tym roku tradycyjnych procesji nie będzie, warto jednak poznać małopolskie zwyczaje związane z wykonywaniem palm wielkanocnych i być może w przyszłym roku stworzyć własną palmę.

We wszystkich regionach Małopolski tradycyjna palma wielkanocna to kompozycja roślinna, a dobór roślin i ozdób związany jest z kulturą ludową danego regionu. Palmy wykonuje się z gałązek wierzbowych (m.in. na Podhalu czy w okolicach Zawoi – tu z dodatkiem cisu, jałowca, a czasami gałązek wiśni) lub witek leszczynowych (np. u górali Kliszczackich). Zdobi się je m.in. barwinkiem, mirtem, bukszpanem, wstążkami i kwiatami z bibuły.

Najbardziej popularna palma wielkanocna to palma lipnicka. Jest ona wykonywana ze starannie układanych pręci wiklinowych, które wiązane są również wiklinowymi witkami co ok. 20-30 cm, w zależności od wysokości palmy. Na końcu przywiązuje się wiązkę trawy stawowej. Palmę zdobią kwiaty i wstążki z bibuły, bukszpan i bazie.

Jak powstaje palma lipnicka, można zobaczyć na filmie.

Bardzo interesujące są także palmy tworzone w okolicach Rabki-Zdroju. Są to palmy długie, giętkie, wykonane z witek wierzbowych i zdobione zarówno roślinami zielonymi (gałązki świerku i sosny), jak i ozdobami z bibuły (kolorowe kwiatki i wstążki), a przede wszystkim papieru (kokardki). Cechą charakterystyczną palm rabczańskich jest właśnie ich ozdabianie kolorowymi kokardkami z papieru.

Niedziela Palmowa to jedno z najważniejszych świąt także w kalendarzu prawosławnym i greckokatolickim. Palmy przynoszone przez Łemków do cerkwi są jednak dużo skromniejsze od palm święconych w kościołach rzymskokatolickich. Wykonane z gałązek wierzbowych, zdobione są jedynie kolorową wstążką i zielonymi roślinami, przede wszystkim bukszpanem.

Jak powstaje łemkowska palma wielkanocna i jakie zwyczaje są z nią związane, można dowiedzieć się, oglądając film.

W całej Małopolsce palmom wielkanocnym przypisuje się symbolikę m.in. zdrowia, płodności, sił witalnych, odstraszania piorunów i złych mocy. Dawniej przyniesione z kościoła poświęcone palmy wkładano za święty obraz albo przybijano część wiązanki nad drzwiami wejściowymi. Zostawała tam ona przez cały rok i strzegła mieszkańców przed złymi urokami i pożarem. Krzyżyki z palmy wieszano też nad drzwiami obór, spichlerzy, przy wrotach stodoły, aby chroniły je przed piorunami, pożarem i innymi nieszczęściami. Palmą gospodarze omiatali zwierzęta domowe, aby dobrze się chowały, a w pola uprawne wbijali gałązki z palmy czy zrobione z nich krzyżyki. Kawałki wiązanki dodawano do święconych ziół, którymi okadzano chorych ludzi i zwierzęta domowe. Bazie z poświęconych palm połykano zaraz po przyjściu z kościoła, aby ustrzec się od bólu gardła. Dziś wiele z tych zwyczajów zanika, palmy w Małopolsce nadal jednak wykonywane są często w sposób tradycyjny, typowy dla danego regionu.

Wróć do aktualności